PROTEZ

Protez, yapay organ demektir. Örneğin kol, bacak, göz, saç, tırnak protezleri... Diş protezleri de ağızda olmayan dişlerin yerine yapılan yapay dişlerdir. Diş protezleri genel olarak ikiye ayrılır: 1- Hareketli Protezler 2- Sabit Protezler.

HAREKETLİ PROTEZLER:

Hastanın elle takıp çıkarabildiği protezlerdir. Ağızda kalan dişlere kroşeler (kancalar) veya kilit sistemleriyle ya da hastada hiç diş yoksa damaklara oturtularak yapılan dişlerdir.

Takıp çıkarmalı dişlerde porselen dişler kullanılmamalıdır, tavsiye edilmez. Çünkü hareketli protezlerde kullanılan porselen dişler, hem damaklara direkt olarak kuvveti ilettiklerinden dolayı damaklarda erimeyi artırırlar hem de yemek esnasında takırdama yaparlar, bunun yerine sert plastikten iyi takım dişler kullanılmalıdır. Yemeklerden sonra protezler çıkarılıp sabunla temizlenerek ağıza takılmalıdır. Geceleri yatarken hareketli protezlerin çıkarılıp içinde su bulunan bir kaba konulması tavsiye olunur (ayakkabı, terlik ve çorabın ayaktan çıkarılması gibi). Zira damaklardaki damarların rahatlaması ve kan deveranının sağlanması gerekir. Yoksa damaklarda erime hızlanır. Protezler, eczanelerde satılan protez temizleyici tabletler kaptaki suya atılarak da ara sıra temizlenmelidir.

                                

Modern protez                       Ankerli modern protez   Total protez                  İmplantlı total protez

Modern protezler: Ağızda eksik dişlerin yanında destek dişlerin de bulunduğu ve sabit protezlerin yapılamadığı durumlarda destek dişlere kroşeler (kancalar) vasıtasıyla tutunan, metal ve plastik tabanlı, takıp çıkarmalı protezlerdir.

Ankerli (çıtçıtlı) modern  protezler: Destek dişlere kaplamalar yapılır, kaplamaların bitimine çıtçıt sistemleri konur, protez bu çıtçıtlarla ağıza tutunur, takıp çıkarılır. Kroşeler (kancalar) kullanılmaz. Son derece estetik modern protezlerdir. Takıp çıkarırken kronların çıkmaması için parmakların destek dişlere de dayanması şarttır.

Ankerli Protez 

Total (tam) protezler: Dişlerin tamamen çekildiği durumlarda yapılan damak protezlerdir. Total protez yapımında fonksiyonel ölçü (çift ölçü sistemi) kullanılırsa protezin kenarları daha iyi belirlenir ve ağızda tutunması daha iyi olur. Takıp çıkarmalı dişlerde porselen dişler kullanılmamalıdır, tavsiye edilmez; Hem damaklara direk kuvveti ilettikleri dolayı damaklarda erimeyi artırırlar hem de yemek esnasında takırdama yaparlar, bunun yerine sert plastikten iyi takım dişler kullanılmalıdır.

 

İmplantlı total protezler: Dişler ne kadar erken yaşlarda kaybedilmişse damaklar da o kadar erken erir ve protezleri tutmaz olur. Günümüzde çenelerinde çok  erime olan tam protez hastalarında çene kemiklerine 2-4 implant yerleştirilerek tam protezlerin ağızda oynamaz olmalarını sağlamak mümkün olabilmektedir.

İmplantlı hareketli protezler: İmplantlar arasına konan barlar üzerine geçen takıp çıkarmalı protezlerdir.

SABİT PROTEZLER:

Hastanın ağzından çıkarmadığı yapay dişlerdir. Bunlar arasında en çok bilinenler kron (kaplama) ve köprülerdir.

 

KRON (KAPLAMA): Mümkün olduğunca kaplama yapılması son çare olmalıdır ve şu durumlarda yapılır:

Dolgunun dişte kalabilmesi için yeterli diş duvarları kalmamışsa ve dolgunun düşme tehlikesi varsa;

Diş duvarları dolgu yapıldığında ince kalacaksa ve çiğnemede kırılacaksa;

Ön dişlerde aşırı renklenmeler, aralıklar veya çok az eğrilikler varsa, bunlar dolgu maddeleriyle veya tellerle düzeltilemiyor ve bu durum hastayı psikolojik yönden çok üzüyorsa (eğer yaptırmayı kafasına iyice koymuş, aynaya her baktığında üzülüyor, toplumda gülerken eliyle ağzını kapatıyorsa ileride çıkabilecek sorunlar hastaya anlatılarak hiç olmazsa en az zarar verecek şekilde ve en az sayıda kaplamaya ikna edilmeli).

PORSELEN LAMİNATE VENEER:

Ön dişlerin ön bölgelerinde çok az kesim yapılarak (0,5-1mm) takma tırnak gibi yapıştırılan ‘yaprak’ porselenlerdir. Porselen Laminate ile özellikle ağartmayla giderilemeyen renklenmelerde, dolguyla giderilemeyen aralıklarda, kesici kenar aşınmalarında, hafif çapraşıklıklarda  çok güzel sonuçlar alınır. Ancak yapışma kuvvetiyle az bir yüzeyde durduklarından bu hastalara, ön dişlerle ısırma hareketi yapılmaması tavsiye edilir ki bu porselenler çıkmasın veya kırılmasın.

KÖPRÜ: Ağızda eksik dişleri destekleyecek yeterli yerlerde ve uzaklıkta, yeterli sayıda sağlıklı dişler varsa yapılır. Destek dişler küçültülür. Eksik dişleri tamamlamak üzere  genel olarak destek dişleri de kronlayıp yapay dişlerle sabitlemek yöntemiyle yapılır.

 

İMPLANT DESTEKLİ KRON – KÖPRÜLER:

Diş İmplantı, dişsiz  bölgede çene kemiğine yerleştirilen yapay kök şeklindeki metal vidadır. İmplantlar üzerine de kron – köprüler yapılabilir.

Destek dişlerin köprü için küçültülmesi yerine, eğer gerekli şartlar varsa boşluklara implantlar yapılması daha iyidir.

 Köprü                                                             Kron                                     İmplant+Kron

 

Kron – Köprü yapımında kullanılan maddelere gelince,

 

METAL DESTEKLİ PORSELEN (SERAMİK):

 

Estetik olduklarından, ağız dokularıyla en uyumlu olduklarından, yıllarca renk değiştirmediğinden,  aşınmadığından, daha az yiyecek biriktirdiğinden ve dolayısıyla ağızda koku oluşmadığından porselen kron - köprüler tercih edilmektedir. Zaten hemen hemen plastik kron - köprü yapan laboratuar artık kalmamıştır.

 

         

 

 

ZİRKONYUM:

 

Porselen kron köprüler, porselenin altına destek olarak kullanılan maddeler açısından basitçe metalli ve metalsiz olarak ikiye ayrılır.

Metalsiz porselen kron-köprülerden günümüzde en yaygın olanı zirkonyumdur.

Metal destekli porselende ileriki yıllarda oluşabilen dişeti altından metalin yansımasıyla oluşan dişeti renklenmesi, zirkonyum kron köprülerde olmaz.

Alışılagelen kron köprü altyapılarında kullanılan metalin renginden farklı olarak beyaz renginden dolayı metal olarak anılmasa da hammaddesi kimyasal bir metal elementidir (Zr).

Dişhekimliğinde alt yapıda esas olarak zirkonyum minerali olan zirkonyadan elde edilen zirkonya seramiği formu kullanılmaktadır.

Avantajları:

1- Zirkonyum, doku dostudur.

2- Metal alerjisi olan kişilerde  tercih sebebidir.

3- Işık geçirgenliğinden dolayı diş yapısına daha çok benzer, alttan metali yansıtmadığından daha estetiktir.

Bu tam seramik porselen çeşidi tek kronlarda ve 1-2 diş eksikli kısa köprülerde daha çok tercih edilmektedir.

Zirkonyumun basınca dayanıklılığı, çok çok uzun köprülerde ise (3-4 dişsiz) daha azdır.

 


TOP